برنامه تلویزیونی «جهان آرا» دوشنبه شب 19 تیرماه با حضور حسین امیرعبداللهیان درباره تحولات منطقه از جنگ موصل تا تحریم قطر، به صورت زنده از شبکه افق پخش شد.

  آزادسازی موصل در عراق، تحریم و قطع رابطه قطر توسط کشورهای عربی، نبرد با تکفیری‌ها در سوریه و مسائلی از این دست، اخباری هستند که هر روز در رسانه‌های جمعی منطقه و بین‌الملل منتشر می‌شوند.

منطقه ما در حال حاضر به نقطه‌ای پر آشوب تبدیل شده و قدرت‌های جهانی با چینش مهره‌های خود در کشورهای مختلف، سعی در برهم زدن نظم و امنیت این نقطه از جهان دارند.

برنامه تلویزیونی «جهان آرا» دوشنبه شب 19 تیرماه، در باره همین مسائل روی آنتن رفت.

 میهمان این برنامه حسین امیرعبداللهیان مدیرکل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی بود که در گفت وگو با وحید یامین پور، به بحث و تبادل نظر پیرامون تحولات منطقه از جنگ موصل تا تحریم قطر پرداختند.

 در ابتدای این برنامه امیرعبداللهیان ضمن تبریک به مردم ایران و عراق به‌خاطر آزادسازی موصل، در پاسخ به این سئوال که چرا اشغال موصل توسط داعش این‌قدر اهمیت داشت و چرا آزادسازی آن برای جبهه مقاومت خوشحال‌کننده بود، ریشه اصلی این موضوع را به تحولات در حوزه بیداری اسلامی مربوط دانست و گفت: با آغاز بیداری اسلامی حکومت‌های وابسته به امریکا یکی پس از دیگری در حال سقوط بود و موجی را ایجاد کرد که خروجی آن تقویت محور مقاومت، حمایت گسترده از موضوع فلسطین و تشدید ضدیت با رژیم اسرائیل در منطقه بود.

وی ادامه داد: این وضعیت یک‌سری دولت‌ها را بر آن داشت تا یک مهندسی معکوس شکل دهند که در نتیجه آن تلاش شود محور تحولات از حوزه بیداری اسلامی در سوریه به‌عنوان کشوری که در خط مقدم مقاومت و مبارزه با رژیم صهیونیستی قرار دارد تبدیل به درگیری و آشوب در این کشور شود.

معاون سابق وزیر امور خارجه با بیان اینکه در این سال‌ها هزینه‌های زیادی بابت اتخاذ این رویکرد توسط عربستان، قطر و برخی کشورهای منطقه و خارج از منطقه مثل امریکا و رژیم صهیونیستی شکل گرفت اظهار داشت: از طرف دیگر مدل دیگری از مهندسی معکوس با طراحی برخی از سازمان‌های امنیتی در سطح منطقه و فرامنطقه‌ای شکل گرفت و آنها تلاش کردند یک ورژن جدید از مدل حزب‌الله در جهان اهل سنت ایجاد کنند. لذا اینها به‌سراغ پدیده‌ای بنام داعش آمدند که قرار بود عامل موفقیت سیاست امریکا، رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی شود.

وی با اشاره به زمان سقوط موصل و رفتاری که داعش از خود نشان داد که این گروه از از رده یک گروه صرف تروریستی خارج می‌کند تصریح کرد: داعش در آن مقطع یک یادداشت رسمی دیپلماتیک منتشر کرد که عوامل ان این یادداشت را از طریق سرپل‌هایی که داشتند در داخل بغداد بین سفارت‌خانه‌های خارجی مقیم توزیع کردند و جالب است بدانید سفارت جمهوری اسلامی چون نمی‌توانست مخاطب این گروه باشد این یادداشت را دریافت نکرد، چون تصور می‌کرد با برنامه‌ریزی دقیق بین‌المللی و منطقه‌ای و خیانت صورت‌گرفته داخلی همه‌چیز برای سقوط بغداد و حرکت‌شان به‌سمت کربلا و نجف آماده است.

امیرعبداللهیان به موارد مطرح‌شده در این یادداشت اشاره کرد و گفت: داعش در این یادداشت اعلام کرد که دیر یا زود وارد بغداد می‌شویم و این شهر را به‌ جایگاه تاریخی و پیشین خود برمی‌گردانیم. آنها ادعا داشتند این شهر به‌لحاظ تاریخی صدها سال در اختیار اهل سنت بوده و مدعی بودند اهل سنت می‌خواهد اینجا را مجدداً در اختیار خود قرار دهد.

وی اضافه کرد: با تحول درموصل قرار بود تحولی جدید در جغرافیای سیاسی منطقه ایجاد شود که سوریه جزئی از قطعه پازل این تحولات بود، در واقع عراق را به‌عنوان مرکز گرفته بودند و سوریه را به‌عنوان جزئی نسبت به این موضوع.

این کارشناس مسائل منطقه‌ای با بیان اینکه داعش مورد شناسایی سرویس‌های امنیتی امریکا، اسرائیل و برخی سرویس‌های منطقه قرار گرفت و این سرویس‌ها سوار بر این موج شدند به برشمردن شاخص‌های این موج‌سواری پرداخت و تصریح کرد: در هیچ‌جا نمی‌شنوید داعش علیه منافع اسرائیل اقدام کرده باشد و این کاملاً در تعارض با اهداف و شعارهای اولیه‌ای است که اینها در بحث خلافت اسلامی سر می‌دهند و حتماً رژیم صهیونیستی باید یکی از بخش‌های مورد هدف داعش باشد، ولی هیچ‌وقت این اتفاق نیفتاد.

مدیرکل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سئوال که چگونه داعش به‌صورت برق‌آسا موصل را تصرف کرد ابراز داشت: از ماه‌ها قبل جهات مختلف داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی روی این موضوع برنامه‌ریزی و تلاش کرده بودند تا آخرین لحظه طراحی‌های این موضوع محرمانه بماند. سطح اول این طراحی به امریکا برمی‌گشت. فراموش نمی‌کنم امریکایی‌ها فشار زیادی را از مدت‌ها قبل شروع کرده بودند که نوری‌المالکی، نخست‌وزیر عراق باید تغییر کند و به جریانات مختلف در عراق فشار می‌آوردند. مطلوب امریکایی‌ها این بود که یک نخست‌وزیر مورد علاقه آنها در عراق روی کار بیاید که روند انتخاباتی در عراق خلاف این را نشان داد و فردی بنام مالکی انتخاب شد.

وی ادامه داد: مشکل آقای مالکی با امریکا این بود که وی از آن دسته از رهبران عراق بود که درک درستی از نقش‌آفرینی امریکا برای تسلط بر عراق بر زوایای مختلف آن پیدا کرده بود و اقداماتی که در عراق انجام می‌داد کاملاً در راستای منافع و امنیت ملی عراق و در خدمت به مردم بود و در بسیاری از موارد با منافع امریکایی‌ها تعارض پیدا می‌کرد. امریکایی‌ها وقتی به این نقطه رسیدند تصمیم گرفتند که آقای مالکی باید عوض شود.

امیرعبداللهیان با طرح این سئوال که در طراحی برکناری نوری المالکی، امریکا در کجای این معادله قرار گرفت تصریح کرد: در جایی‌که امریکا فکر کرد عراق عملاً از دستش خارج شده و نیروهای نظامی مجبور به ترک عراق شدند، امریکایی‌ها احساس کردند باید کاری کنند که هم زمینه بازگشت‌شان به عراق فراهم شود و هم نگذارند به‌ویژه جریانات مرتبط با جمهوری اسلامی و جریانات اصیل ملی و انقلابی در عراق یک پایگاه قوی پیدا کنند.

وی به سفر خود با آقای شمخانی به عراق در زمانی‌که آقای مالکی تحت این فشارها بود و موصل سقوط کرده بود اشاره کرد و گفت: با هر مقام عراقی که صحبت می‌کردیم، امریکایی‌ها به آنها گفته بودند که کمک کنید مالکی کنار برود تا فرد دیگری جای ایشان بیاید و به آنها قول داده بودند که در ازای برکناری مالکی به‌سرعت داعش را از موصل بیرون خواهند کرد.

معاون سابق وزیر امورخارجه افزود: یک‌سال و نیم پیش بود که جلسه‌ای بین‌المللی با موضوع سوریه در نیویورک داشتیم که در آن جلسه وزرای خارجه عربستان و ترکیه، هیئت ایرانی، عراقی و عمانی را مورد مخاطب قرار دادند و گفتند شما از بشار اسد حمایت نکنید و بگذاید حذف شود تا مشکلات حل شود وعلنی اعلام کردند اگر بشار اسد بخواهد در سوریه به این وضعیت ادامه دهد ما حمایت‌های همه‌جانبه خود را از مسلحین ادامه خواهیم داد.

وی به پاسخ ابراهیم جعفری وزیر خارجه عراق به این هیئت و همچنین اظهارات جان کری که قول داده بود در صورت عدم حمایت از بشار اسد برای بیرون راندن داعش کمک کند اشاره کرد و گفت: جعفری گفت ما فراموش نمی‌کنیم چندماه قبل شما فشار زیادی را که آقای نوری المالکی از قدرت کناره‌گیری کند که این کار باعث وحدت و انسجام در عراق می‌شود و ما ائتلافی تشکیل می‌دهیم تا در کوتاه‌ترین زمان داعش را از عراق خارج کنیم. الان بیش از 14 ماه از سقوط موصل توسط داعش می‌گذرد، خود عراقی ها اقدامات جدی کردند، ولی امریکا هیچ اقدامی برای عراق نکرد. شما می‌خواهید همین را در سوریه تکرار کنید؟

مدیرکل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی ضمن اهمیت نقش عربستان، قطر و ترکیه در حمایت از داعش در ماجرای سقوط موصل در باره خیانت‌های داخلی شکل‌گرفته در این شهر ‌گفت: یک سطح از خیانت توسط مدیران شهری در موصل رخ داد، ولی سطح دوم همراهی مربوط به بخشی از حکومت اقلیم کردستان عراق بود. جالب است بدانید بیانیه رسمی موصل توسط یکی از شبکه‌های رسمی تلویزیون اربیل پخش شد که البته به‌سرعت داعش به‌سمت اربیل هم حرکت کرد که اگر حضور به‌موقع جمهوری اسلامی و سردار سلیمانی برای کمک به اربیل نبود اتفاقات دیگری می‌افتاد. جمهوری اسلامی همان‌گونه از اربیل دفاع کرد که از نجف و کربلا دفاع کرد.

امیرعبداللهیان در موضوع سقوط اربیل با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب که همواره تأکید دارند هر کاری در عراق انجام می‌شود نفع آن باید به همه مردم با هر دین و آیینی برسد اظهار داشت: در این موضوع سرکنسول ما از اربیل تماس گرفت و گفت همه در حال فرار از این شهر هستند و جالب است که تمام خاندان بارزانی هم این شهر را ترک کردند. بارزانی بیش از 5 بار به امریکا پیام داده بود و از آنها کمک خواست که نیروی هوایی خود را بفرستید که داعش در حال هجوم به اربیل هستند. امریکایی‌ها هیچ اقدامی برای نجات اربیل نکردند.

وی ادامه داد: بارزانی همین پیام را وقتی متوجه شد که امریکایی‌ها کمکی نخواهند کرد بلافاصله به ایران داد که ایران بلافاصله برای کمک به مردم کرد وارد معرکه شد. این کار بسیار شجاعانه‌ای بود که در شرایط اوج خیانت عربی- عبری- غربی سردار سلیمانی از خود نشان داد. وقتی موصل سقوط کرده بود در اولین سفر بعد از آن و بعد از فتوای آیت‌الله سیستانی یکی از تلخ‌ترین و دردناک‌ترین لحظات زندگی‌ام وقتی بود به حرم امام علی برای زیارت رفتم. مردم شیعه عراق رسم دارند وقتی یکی از عزیزان خود را از دست می‌دهند حتما دور حرم امام علی طواف دهند. آن شب که متأثر از سقوط موصل و اقدامات شجاعانه نیروهای مردمی، دردناک‌ترین لحظات وقتی بود که طواف شهدا دور حرم امیرالمؤمنین(ع) قطع نمی‌شد.

مدیرکل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی در واکنش به این سئوال که چطور می‌شود ایران با کشوری مثل عراق که سالیان سال با آن جنگ بود بدون هیچ چشم‌داشتی در موضوع مبارزه با تروریست‌های تکفیری همکاری کند اظهار داشت: نگاه رهبر معظم انقلاب نسبت به مسائل راهبردی در حوزه منطقه‌ای و بین‌المللی بسیار ویژه است. دولت‌ها صرف‌نظر از اینکه اصلاح‌طلب یا اصول‌گرا باشند، سکان اصلی اداره کشور در حوزه‌های راهبردی تدبیری است که رهبر معظم انقلاب در مقاطع مختلف اعمال کردند. در مقاطع مختلف با تصمیمات و ورودشان دستاوردهای مهمی را برای ما به ارمغان آوردند.

وی با اشاره به سال‌های ابتدایی اشغال سوریه توسط معارضین و تروریست‌ها اظهار کرد: در زمانی‌که دمشق در حال سقوط بود و بسیاری از بزرگان در جمهوری اسلامی به این رسیده بودند که دیگر نمی‌شود کاری کرد، رهبر انقلاب تذکری جدی در آن جلسه که در سطح عالی شورای عالی امنیت ملی برگزار شد دادند و گفتند تصور نکنید اتفاقی که در سوریه می‌افتد فقط در سوریه است. این دعوا سر مواضع جمهوری اسلامی است و باید حواس‌تان باشد که دشمن چه مواضعی اتخاذ می‌کند. رهبر انقلاب به ما و به همه مراجع ذی‌ربط نظام ابلاغ کردند که اولاً سوریه نباید تجزیه شود و ثانیاً تروریست‌ها نباید برای آینده سوریه تصمیم بگیرند و ثالثاً به مردم سوریه اعم از علوی و کرد و مسیحی و اهل سنت باید کمک کنید که تمامیت ارضی حفظ شود.

امیرعبداللهیان به خاطره‌ای از دیدارش به همراه ظریف با آیت‌الله سیستانی اشاره کرد که در آن گفته بودند دشمنان اگر بتوانند یک روستا را هم در بلاد اسلامی تجزیه می‌کنند و اضافه کرد: این رویکرد را هم رهبر معظم انقلاب دارند که کشورهای اسلامی باید در مقابل تجزیه مقاومت کنند. آمریکایی‌ها در قبال عربستان هم برنامه دارند که اولاً بنیه عربستان را تضعیف کنید و ثانیاً عربستان در نهایت تجزیه شود.

وی در همین خصوص ادامه داد: در آخرین دیداری که قبل از فوت حسنین هیکل با ایشان داشتم در باره آینده عربستان سعودی در زمانی‌که هنوز ملک سلمان روی کار نیامده بود پرسیدم که پاسخ داد: من با فهم عربی برای تو توضیح می‌دهم که عربستان در مسیر درگیری داخلی تا تجزیه پیش می‌رود. البته نمی‌توانم بگویم این دو سال دیگر کلید می‌خورد یا 10 سال دیگر.

معاون سابق عربی آفریقایی وزارت امورخارجه با بیان اینکه یکی از مشکلاتی که ما در موضوع سوریه با ترکیه داریم تحرکات این کشور در سوریه و موضع این کشور در قبال بشار اسد است تصریح کرد: در زمان وزارت آقای صالحی با ترک‌ها توافق کردیم که در باره سوریه به نتیجه برسیم. یک توافق‌نامه در 10 بند تهیه کردیم که روی 9 بند آن به توافق رسیدیم. طرف اصلی ترکیه هم فریدون اوغلو بود که به‌لحاظ امنیتی و سیاسی فردی به‌شدت پیچیده است. روی بند دهم در باره بشار اسد اختلاف نظر داشتیم.

وی ادامه کرد: چون دست ما در سوریه برتر بود با وجود مخالفت با بشار اسد، فریدون اوغلو طرح را قبول کرد و گفت، علی‌رغم اینکه ما به‌دنبال این هستیم که اسد سرنگون شود و با کردها در این باره، رابطه ویژه‌ای را برقرار کردیم، اما اگر روزی احساس کنیم کسی به‌دنبال تجزیه کردستان عراق است حاضریم با شما و سوریه و عراق مجدداً گفت‌وگوهای خود را انجام دهیم و مانع تجزیه عراق شویم.

امیرعبداللهیان در پاسخ به این سئوال که برنامه‌های آتی برای برهم زدن منطقه چه می‌تواند باشد توضیح داد: اینکه تصور کنیم داعش در منطقه یا عراق یا سوریه تمام شد، قدری ساده‌اندیشی است، اما به‌هرحال از مرحله تشکیل خلافت اسلامی باید وارد مرحله دیگری شود. نشانه‌هایی وجود دارد که اینها در حال نقل مکان به‌سمت لیبی، افغانستان و بخش‌هایی از جنوب یمن هستند. احتمال اینکه مدل حضور داعش در مدل پیگیری خلافت اسلامی ممکن است در گوشه‌ای از این مناطق شکل بگیرد.

وی اضافه کرد: احتمال اینکه با توجه به رسوباتی که اینها در عراق و سوریه دارند به تشکیل هسته‌های کوچک‌تر روی بیاورند وجود دارد که حتماً حکومت عراق و سوریه اقداماتی در جهت مبارزه با این خطرات احتمالی دارند.

این کارشناس مسائل منطقه با بیان اینکه حقیقت این است که امریکایی‌ها عملاً نشان دادند که تروریسم را در مسیر تحقق اهداف خودشان استفاده می‌کنند تصریح کرد: وقتی صدام سقوط کرد کمیته سه‌جانبه‌ای با حضور سفرای ایران و امریکا و نخست‌وزیر عراق تشکیل شد که قرار شد در بخشی از این مذاکرات کمیته‌ای راجع به مسائل امنیتی مذاکره شود. ما گفتیم بیایید در باره عوامل ناامنی در عراق بحث کنیم. تعریف ما این از عوامل ناامنی این شد: القاعده، گروه‌های مرتبط با عوامل تروریستی در عراق، گروه‌های مرتبط با حزب بعث که مسلح شده بودند و با تروریست‌های ارتباط برقرار کرده بودند.

وی افزود: رفتار امریکایی‌هایی که قبل از عراق، افغانستان را اشغال کرده بودند جالب بود، آنها گفتند اولویت ما در عراق اینها نیست، اولویت ما مقتدی صدر است و ما باید با این گروه مبارزه کنیم! امریکایی‌ها در استفاده ابزاری از تروریسم برای رسیدن به اهداف خود با گستاخی تمام عمل کردند.

امیرعبداللهیان با بیان این مطلب که پیک عملیات آزادسازی حلب و موصل تقریباً در یک زمان شروع شد در پاسخ به این سئوال که چرا حلب خیلی زودتر از موصل آزاد شد دلیل این موضوع را عدم نقش امریکایی‌ها در عملیات آزادسازی حلب دانست و توضیح داد: در موصل، امریکایی‌ها به‌دلیل حضوری که به‌بهانه داعش در عراق دارند، سعی می‌کردند مانع‌تراشی کنند.

معاون سابق عربی آفریقایی وزارت خارجه در باره طرح برجام منطقه‌ای با بیان اینکه امریکایی‌ها بسیار علاقمند به رخ‌داد چنین اتفاقی بودند گفت: تصمیم راهبردی که در جمهوری اسلامی گرفته شد مانع این شد که به امریکایی‌ها اجازه داده شود که چندین پرونده باز نیمه‌کاره روی میز مذاکره قرار بدهند.

وی در موضوع تحولات کشورهای حوزه خلیج فارس تصریح کرد: در این تحولات عربستان و بحرین در یک طرف هستند و عمان و کویت با کنش‌گری به‌سمت انقلاب در طرف دیگر هستند و امارات با وجود اینکه در موضوع یمن در کنار عربستان سعودی تعریف می‌شود، اما خود را متقدم‌تر و پیشرفته‌تر و دموکراتی‌تر از نظام سیاسی موجود در عربستان می‌داند و احساس می‌کند مستحق‌تر از این ست که نقش ویژه‌تری در منطقه بازی کند.

این کارشناس مسائل منطقه‌ای قطر را کشوری دانست که سعی می‌کند خود را به‌عنوان یک بازیگر ویژه در منطقه نشان دهد و گفت: یک‌جا به توصیه امریکا برای طالبان دفتر زده است و به‌نوعی با داعش و دیگر گروه‌های تروریستی ارتباط برقرار کرده، در عین حال در سیاست‌های خود به حماس اجازه فعالیت داده و سعی کرده ارتباطاتی با گروه‌های مطرح امروز و با بازیگران فعال در منطقه و جهان مثل حزب‌الله نوعی تعامل برقرار کند.

وی در باره رابطه سعودی و قطر اعلام کرد: عربستان به‌عنوان خاستگاه تروریسم و وهابیسم امروز به‌خاطر پورسانتی که به آقای ترامپ تاجر داده است امروز خود را از میدان جرم مسلم حمایت از تروریسم کنار می‌کشد و قطری را که او هم در این موضوع نقش داشت رسوای عالم می‌کند.

امیرعبداللهیان در بخش پایانی این برنامه در باره نقش عربستان سعودی در ایجاد ناامنی در منطقه با بیان این مطلب که نمی‌توان عربستان را بدون امریکا تحلیل کرد توضیح داد: عقبه لجستیک و اطلاعاتی جنگی که عربستان در یمن راه انداخت توسط امریکایی‌ها انجام شده است.

وی گفت: محمدبن سلمان با رفتارهایی که انجام داده به‌دنبال این است که بر کرسی قدرت بنشیند. برخی معتقدند اگر این کار انجام شود و بن‌سلمان بر کرسی پادشاهی عربستان بنشیند، برای تثبیت وضعیت خود از حواشی ایجاد شده و شتاب‌زدگی‌ها فاصله می‌گیرد.